Czas przywrócony

„Kiedy w 1999 r. rozważałem wybór używanego samochodu, nie mogłem przypuszczać, że kształtuję przyszłość swoich zainteresowań i pracy zawodowej na wiele lat. Wydawało się, że to tylko kwestia decyzji co do charakteru i stylu 7-8-letniego auta. Założenia: benzynowy, pięciodrzwiowy hatchback z ręczną skrzynią, 1,5-2 litry. Pole wyboru: Honda Civic, Volvo 440, Renault 19, Mazda 323, Ford Escort Mk V… Nie pamiętam, co jeszcze: na pewno nie Astra i nie Golf.Nagle uświadomiłem sobie, że jest przecież inny samochód, który od lat przebłyskuje mi w sferze fantazji, a spełnia te same kryteria. Skąd odruch odkładania go do „może, kiedyś, w innym czasie i miejscu”, zamiast stawiania go obok tamtych, w sferze praktycznego wyboru? I stało się. Postawiona obok tamtych, Alfa 33 natychmiast je przyćmiła. Wybór stał się oczywisty.

Tego, co miało nastąpić, nie przewidziałem. To nie ja posiadałem Alfę, lecz ona mnie. I was a man possessed. Otworzyła obszar pasji – bezwzględnie emocjonalny, ale w nie mniejszym stopniu poznawczy. Już w pierwszych dniach znalazłem internetowy klub (angielski, skupiający entuzjastów głównie brytyjskich, holenderskich i niemieckich), istny fajerwerk pasji nowo nawróconych, którzy właśnie odkryli zjawisko motoryzacyjne, jakim jest Alfa Romeo.

W rok później powstał polski klub IK@R, rosnący jak dług w parabanku. On też skupiał świeżych entuzjastów, których – bez względu na wiek – pasja odmładzała, zasilała energią, skłaniała jak dwudziestolatków, by wstawać wcześniej, bo szkoda czasu nie poświęconego na poznawanie, odkrywanie i zgłębianie. Z jednym wyjątkiem: klubowicza wytrawnego i doświadczonego, który to samo przeżył znacznie wcześniej, a na nas patrzył z wyrozumiałą sympatią jak Obi-Wan na młodych Jedi.

IK@R to były zloty, rajdy, spotkania lokalne, dyskusje w oparciu o bar, setki godzin wymiany myśli i wrażeń na forum. Ale także pisanie na stronę internetową klubu o historii, znaczeniu i osiągnięciach Alfa Romeo. Czuliśmy w Polsce zaburzoną perspektywę: marka, dawniej żelazny wilk za Żelazną Kurtyną, zawitała niedawno i postrzegana była skrajnie niewłaściwie, bo głównie przez pryzmat stylu. Mało kto w Polsce roku 2000 miał pojęcie o jej tradycjach technicznych i sportowych. Dominowały wyrażone gminnymi porzekadłami przesądy starego taksówkarza. Trafnie podsumował to jeden z klubowiczów: „gdybym odniósł do ubiorów polskie podejście do motoryzacji, chodziłbym w drelichu i gumofilcach, bo nie rozmiękają w błocie i deszczu”.

Tak, czuliśmy misję oświaty. Gdy brukowy mototygodnik chwalił, że nowe Porsche ma zawory wydechowe chłodzone sodem zamkniętym w trzonkach, wskazywaliśmy, że Alfa Romeo przeniosła to rozwiązanie ze swoich silników lotniczych do samochodowych w roku 1950. Gdy nastolatkowie kupujący Civiki ekscytowali się elektrycznie opuszczanymi szybami, ripostowaliśmy, że Alfa 2600 posiadała takie w 1962 r. Kolegom z Subaru, dumnym z szyb bez ramek, wspominaliśmy o Giuliach Sprint z podobnym patentem we wczesnych latach 60. I chyba najbardziej wymowny przykład: gdy nadal robiły na kimś wrażenie dwa górne wałki rozrządu i 4 zawory na cylinder, lubiliśmy przypomnieć pewną Alfę, która miała to wszystko, zanim Marszałek Piłsudski zmajstrował Zamach Majowy.

Popełnialiśmy błędy nadmiaru entuzjazmu – były docinki pod adresem innych marek, przesada i niedostatek krytycyzmu względem włoskiej motoryzacji, zaburzanie proporcji. Bywały też błędy w tekstach, trudne do weryfikacji w czasach wątłego Internetu i trudnego dostępu do rzetelnej literatury motoryzacyjnej.

IK@R przeżył swój cykl rozwojowy szybko i burzliwie: rósł, osiągnął apogeum, wyczerpał swą pierwszą, młodą energię i rozpadł się, dodatkowo pogrzebany aferą organizacyjną i awarią serwera rujnującą stronę. Zostały jednak trwałe znajomości i przyjaźnie. Gdyby nie mój zakup Alfy 33 i klub, nie poznałbym wielu ludzi, do których zbliżyła mnie pasja. Nie odbyłbym niezliczonych podróży do Włoch, do z górą tuzina ważnych muzeów i kolekcji motoryzacyjnych. Nie zjeździłbym gór w kilku częściach Europy, gromadząc kompendium tras – itinerer ambitnego kierowcy. Nie zostałbym na szereg lat instruktorem szybkiej jazdy. Nie nauczyłbym się, jaką przyjemność jazdy każdym autem na każdej drodze sprawia dbałość o dobrą technikę prowadzenia. I, co najważniejsze, nie zyskałbym pracy, z której żyję od nastu lat, związanej w różne sposoby, zza biurka i kierownicy, z ciekawymi, niepowszednimi samochodami.

Może właśnie to składa się na definicję wirusa Alfa: z tych kilku ogłoszeń Renault, Hondy i Volvo wybrałem Alfę i moje życie całkowicie się zmieniło. Nie tylko moje – zmieniło się, nabierając imponującego rozmachu, życie niejednego z moich IK@R-owych kompanów. Dawno minął pierwszy wybuch entuzjazmu, a pasja trwa. Już nie jako wartki San z iskrzącymi pstrągami – bardziej cierpliwa dolna Wisła i zawieszone w jej toni grube karpie. Już bez wojowniczych reakcji, by na forach ciąć się z ignorancją, za to z półkami tematycznych książek za plecami i przywróconą proporcją w wiedzy o dziejach samochodu.

Z tamtego okresu zostały napisane kiedyś teksty – te niecierpliwe, misjonarskie, śpieszące nadrabiać zacofanie polskojęzycznego piśmiennictwa o tym dziale historii. Przeleżały kilkanaście lat pod gruzami strony IK@Ra. Teraz, dzięki rekonstrukcyjnej pracy Zbyszka Szczygielskiego, wracają – bez korekt, bez remasteringu, takie, jakie były. Jeżeli także dzisiaj kogoś zaciekawią, ja także zapraszam do lektury.

Grzegorz Grątkowski, X 2017

Osoby przenoszące w inne miejsca cytaty z moich tekstów proszę o dołączanie noty: @ by Grzegorz Grątkowski 2000-2007. Wszystkie teksty stanowią prywatną własność chronioną prawami autorskimi.”